Pomidor czyli "Złote jabłko". Ile jest typów włoskich pomidorów?

Pomidory zagościły we Włoszech dopiero w 1596 roku jako roślina ozdobna. Jednak coraz częstsze epidemie i głód utorowały mu drogę z ogrodu wprost do kuchni.

Pomidor to bardzo ważny składnik prawie każdego włoskiego posiłku. Ale właściwie, jak to czerwone, soczyste cudo przywędrowało na europejskie stoły?

 Pomidory, wraz z kukurydzą, ziemniakami, pikantną papryczką chili i słodkimi ziemniakami trafiły do Hiszpanii na początku XVI wieku wraz z odkryciami Kolumba. Wiadomo, że pomidor pochodzi z Ameryki Południowej lub Środkowej. Rósł pierwotnie w niższych partiach Andów, był też uprawiany w Meksyku przez Azteków. Azteckie słowo „tomati” oznacza po prostu „pulchny owoc”. Hiszpanie przejęli to nazewnictwo nazywając pomidory „tomate”.    

Gdy pomidory trafiły do Europy początkowo przez wielu były uważane za roślinę trującą. Uprawiano je w ogrodach w celach jedynie dekoracyjnych.

Nazwa    

Pierwsze zachowane nazwy pomidora w językach europejskich pojawiają się w  1553 roku w pracy Remberta Dodoensa, który podpisał rycinę z tym gatunkiem określeniem "Poma amoris" = jabłko miłości. Późniejsi autorzy używali także odmiennych wariantów nazw, takich jak "Poma aurea" = złote jabłko i "Pomi del Peru" = jabłko z Peru.                                

Nazwa w języku włoskim „pomodoro” ( od łacińskiego "pomo d'oro" , oznaczająca "złote jabłko") stała się źródłem dla określenia używanego w języku polskim. W starszych publikacjach w języku polskim używane były jednak określenia „jabłko miłości” (u Syreniusza, XVI wiek) jak również „ złote jabłko” (słownik języka polskiego z 1861). Nazwa „pomidor” rozpowszechniła się w piśmiennictwie polskim dopiero w XIX wieku. 

Warzywo czy owoc ?

W 1893 r. Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych – porządkując kwestię zróżnicowania ceł na warzywa i owoce – dla celów podatkowych uznał pomidor za warzywo (na podstawie jego zastosowań kulinarnych), nie wyrokując jednak w kwestii jego klasyfikacji botanicznej. Z naukowego punktu widzenia jadalna część pomidora pozostaje owocem.

Typy pomidorów włoskich

Szacuje się, że istnieje 14 typów najczęściej używanych pomidorów. Oto one...

Najpopularniejsze typy pomidorów we Włoszech to słodkie:         

 - DATTERINO -  przypominające swoim kształtem daktyle  - CILIEGINO -  przypominające czereśnię. Po włosku czereśnia to "cigliegia".                                                             

- PIZZUTELLO czy SAN MARZANO  

i nieco mniej słodkie najczęściej używane do sosów to

 - PIENNOLO del VESUVIO  czy GRAPPOLO.

Mamy również delikatne w smaku CUORE DI BUE, doskonałe dla alergików i osób, które nie mogą jeść kwaśnych warzyw i owoców. 

Natomiast pomidory BELMONTE są często używane w kuchni wegetariańskiej - grubo krojone w plastry i smażone lub grillowane są podawane jako wegetariańskie kotlety. 

Jak wybierać pomidory: dbałość o konsystencję i kolor

Pomidory, podobnie jak wszystkie pozostałe owoce i warzywa aby były dobrej jakości muszą być jędrne i świeże. Następnie sprawdzamy ich konsystencję w dotyku. Na zewnętrznej powierzchni nie mogą znajdować się wgniecenia, ciemne plamy, pęknięcia lub co gorsza  zgniłe części. Zwróć także uwagę na kolor, pomidor nie może być zbyt zielony, w przeciwnym razie nie osiągnął odpowiedniej dojrzałości. No chyba, że jest to odmiana Camone , Cuore di Bue lub Perino Zerbino.

Co należy wiedzieć o pomidorach?  

  Czy wiesz, że pomidory są pełne składników odżywczych? Na przykład są bogate w likopen będący przeciwutleniaczem, wykazuje on niezwykle silne działanie przeciwnowotworowe. Gotowanie w wysokich temperaturach ułatwia wchłanianie, więc ciesz się domowym sosem pomidorowym czy zupami.                  Jeśli tylko nie masz problemów z jej strawieniem unikaj obierania pomidorów ze skórki, ponieważ zawiera ona cenny błonnik . Wspomaga on odchudzanie - wchłania wodę, dzięki czemu pęcznieje i wypełnia żołądek, zmniejszając uczucie głodu, a także opóźniając moment, w którym pożywienie opuszcza żołądek. Ale pamiętaj też o tym, że organizm ludzki nie trawi, ani nie wchłania błonnika dlatego nie wszyscy go dobrze tolerują. Błonnik może obniżyć poziom cholesterolu i zmniejszyć ryzyko miażdżycy, reguluje poziom glukozy we krwi, pomaga eliminować z organizmu toksyny, kwasy żółciowe, metale ciężkie, a nawet substancje rakotwórcze.     

Surowe pomidory,  a w szczególności sok pomidorowy to bardzo bogate źródło potasu, który jest niezbędny do prawidłowej pracy układu krążenia. Wiadomo bowiem, że wpływa pozytywnie na odpowiednią kurczliwość mięśni (potas m.in. zapobiega powstawaniu skurczy), a także obniża ciśnienie tętnicze.    

Pomidory wyróżnia też znaczna zawartość witamin A i C. Dostarczają również pewne ilości witamin z grupy B oraz miedź – pierwiastek uczestniczący w przemianach żelaza. W 200 g warzywa zawarte jest tyle miedzi, co wystarcza na pokrycie ok. 15 procent dziennych potrzeb organizmu. Miedź to ważny element enzymów uczestniczących w neutralizowaniu wolnych rodników oraz enzymów istotnych dla gospodarki żelazem. Bierze udział w syntezie barwnika włosów i skóry – melaniny, a także uczestniczy w procesie wytwarzania wiązań krzyżowych stabilizujących strukturę kolagenu i elastyny. 

KONIEC

autor: Halina Różańska