Czy rzymianki nosiły kostiumy kąpielowe?

Czyli rzecz o tym, co przedstawiają mozaiki z bogatej rzymskiej willi w miejscowości Piazza Armerina na Sycylii?

Oficjalną informację o pierwszym jednoczęściowym nadmorskim kostiumie kąpielowym, znajdziemy dopiero w XIX wieku. Natomiast pierwsze bikini zostało wynalezione przez francuskiego krawca Louisa Réarda w Paryżu w 1946 roku. 

Ale jak widać na zdjęciu powyżej, rzymianki nosiły podobne stroje.

To jak to w końcu było z tymi dwuczęściowymi kostiumami kąpielowymi ?

Pierwsze dwuczęściowe kostiumy kąpielowe, które odsłaniały część brzucha, pozostawiając zakryty pępek, pojawiły się w 1935 roku. "Ekstremalnie" skąpe bikini, podobne do stroju jaki prezentują rzymianki pojawiło się dopiero w XX wieku, a dokładniej w 1946 roku.

Wcześniej, nie istniała masowa kultura spędzania wolnego czasu nad morzem. Nie było plaż, leżaków i całego tego nadmorskiego kramu, bo nie było wolnego czasu. Dzień pracy typowego robotnika czy chłopa pracującego na roli trwał od wchodu do zachodu słońca. Nie było czegoś takiego, jak płatny urlop, czy emerytura. Ten kto nie pracował, musiał mieć dużą rodzinę która mogłaby go utrzymać albo musiało go być stać na wynajęcie ludzi, którzy pracowaliby na niego. Tylko ci najbogatsi mogli pozwolić sobie na takie rozwiązania.

Dopiero rewolucja przemysłowa, szczególnie mam tu na myśli XIX wiek, doprowadziła do polepszenia jakości życia i zmniejszenia ilości godzin ludzkiej pracy przez wprowadzenie maszyn. Z ich użyciem można było przyspieszyć cykle produkcyjne, oszczędzając czas i zarabiać znacznie więcej.  We Włoszech dopiero w 1927 roku wprowadzono "Prawo Pracy" i płatne urlopy. A więc dopiero w XIX wieku wraz z polepszeniem się standardów życia narodziła się masowa turystyka nadmorska, a z nią pierwsze kostiumy kąpielowe. 

Czasy rzymskie

To, co możemy zaobserwować na zdjęciu przedstawiającym mozaikę z bogatej willi rzymskiej z miejscowości Piazza Armerina na Sycylii, to w rzeczywistości  strój gimnastyczny. Rzymianki  nie chodziły się kąpać w morzu,  w słonej wodzie. Trzeba by się później obmyć z soli pozostającej na skórze i mogącej wywoływać podrażnienia, a w czasach rzymskich ani wybrzeża nadmorskie, ani rzymskie domy nie były wyposażone w prysznice ani łazienki  ze słodką wodą. Kąpiele odbywały się jedynie raz w tygodniu, w specjalnie do tego przeznaczonych publicznych łaźniach, gdzie były osobne pomieszczenia dla mężczyzn i dla kobiet. 

Są jednak tacy, którzy twierdzą, że młode kobiety przedstawione podczas zawodów lekkoatletycznych na mozaikach rzymskiej willi " Villa del Casale" , są dowodem na to, że stroje kąpielowe to już rzymski wynalazek. Tylko, że rzymianki i rzymianie podczas kąpieli w publicznych łaźniach byli nadzy, a dzięki oddzielnym strefom dla mężczyzn i kobiet,  żadne kostiumy nie były im potrzebne.

Sycylijska willa - " Villa del Casale" to luksusowa rezydencja z IV wieku naszej ery rozciągająca się na powierzchni około 3500 metrów kwadratowych. W 48 pomieszczeniach zachowały się w doskonałym stanie  mozaiki przedstawiające  różnorodne sceny z życia codziennego, z życia bogów, sceny polowań i zabaw. Prawdopodobnie, zostały one wykonane przez afrykańskich mistrzów. Dzięki tym odkryciom możemy spróbować odtworzyć historię największego z Imperiów. Nasza mozaika, przedstawiająca sceny gier sportowych, jak z zawodów lekkoatletycznych została odkryta wraz z innymi  w 1950 roku.

Interpretacja scen z mozaik. 

Archeolog Andrea Carandini stwierdził, że ogólna interpretacja kompleksu mozaik koncentruje się na koncepcji zwycięstwa człowieka nad namiętnościami i brutalnymi siłami dzięki muzyce, przebiegłości oraz sile. Według niego, mozaiki przedstawiające zabawy miejskie w tym sceny w kostiumach gimnastycznych czy inne, przedstawiające trudy Herkulesa […]  nawiązują do wyższości moralności  oraz szczęścia  nad nieporządkiem i siłami zła. 

Podsumowując. Kostiumy gimnastyczne były używane jedynie podczas treningów i igrzysk lekkoatletycznych. Codzienne stroje, jak długie tuniki czy męskie togi oraz długie zwiewne suknie zupełnie nie nadawały się do uprawiania sportu. 

Przyjrzyjmy się  detalom rzymskich kostiumów gimnastycznych... 

Etapy rozwoju kostiumów kąpielowych

 Przez zdecydowaną część historii ludzkości pływano i kąpano się nago. W tradycjach kulturowych różnych cywilizacji, tam gdzie kąpiel w całkowitej nagości nie była dozwolona, kostium kąpielowy był zwykle odpowiednikiem ubrania lub jego części normalnie noszonego na co dzień. Na przykład Japończycy nosili tradycyjne fundoshi do kąpieli (coś podobnego do dzisiejszych stringów męskich, zobacz zdjęcie poniżej).

Także w średniowiecznej Europie mężczyźni na ogół zażywali kąpieli bez ubrania, choć wiadomo, że w połowie XV wieku w wodach uzdrowiskowych "Baden i Bath" używali czegoś w rodzaju kalesonów, zaś kobiety – długich kitlów. Nie mogło być inaczej skoro mężczyźni i kobiety odwiedzali uzdrowisko jednocześnie.

W XVII wieku kąpiele w ciepłych źródłach zaczęły być szerzej zalecane jako zabieg leczniczy. Do ich zażywania w basenach uzdrowiskowych służyły lniane ubiory: koszule dla kobiet, kalesony i rodzaj kitlów z długimi rękawami dla mężczyzn. Ubiór taki miał na celu jedynie okrycie ciała przed wzrokiem postronnych.

Potrzeba kostiumu kąpielowego jako specjalnego ubioru pojawiła się dopiero w połowie XIX wieku, w miarę popularyzacji wypoczynku nad morzem i stopniowej akceptacji wspólnego korzystania z plaży przez kobiety i mężczyzn (wiele plaż było podzielonych na część damską i męską, i nie wolno było się nawzajem odwiedzać).

W latach 40-tych  XIX wieku, by umożliwić kobietom większą aktywność niż tylko spacery po plaży i brodzenie po płytkiej wodzie,  do stroju kobiecego wprowadzono pantalony - takie luźne spodenki . 

W miarę upływu czasu kostium kobiecy odsłaniał coraz więcej ciała: spódnica, pantalony i rękawy ulegały skróceniu, pojawił się też dekolt.

Pod koniec XIX wieku, gdy coraz więcej kobiet zaczęło uprawiać sport, w tym pływanie, pojawiły się też kostiumy z odpinaną spódniczką. 

Lata powojenne to przede wszystkim premiera bikini – dwuczęściowego kostiumu, który zakrywał mniej niż jakikolwiek inny strój. Latem 1946 roku w Paryżu projektant Jacques Heim i inżynier Louis Réard zaprezentowali kostium składający się z 4 trójkątów i sznurka - dwa trójkąty na stanik i dwa większe na majtki. To była prawdziwa kostiumowa rewolucja.

Moda na podkreślanie kobiecych kształtów poszła jeszcze dalej, zgodnie z duchem kolekcji "New Look" Christiana Diora w 1947 roku. Kostiumy, dzięki fiszbinom, usztywnieniom i wkładkom, unosiły wysoko piersi nadając im pożądany, szpiczasty kształt i wysmuklając talię.

Lata 70-te to  pojawienie się stroju topless – damskiego kostiumu składającego się tylko z majtek. Natomiast Gernreich zaproponował – dla obu płci – kostiumy kąpielowe z odsłaniającymi pośladki stringami. Takie bikini stało się szczególnie popularne w Brazylii, gdzie pod koniec lat 70-tych pojawiły się jeszcze bardziej skąpe stringi, podtrzymywane tylko przez cienkie sznureczki i nazwane "fio denta" (nić dentystyczna).

W czasach dzisiejszych nie ma wyraźnego trendu co do tego, jak powinien wyglądać typowy strój kąpielowy. Szczególnie w Europie, gdzie zalewająca nas wielokulturowość sprawia, że na naszych plażach możemy zauważyć jednocześnie stroje topless, stroje jedno i dwuczęściowe czy długie muzułmańskie tuniki. A dla wielbicieli nagości istnieją specjalne odizolowane plaże dla nudystów.

KONIEC

autor: Halina Różańska