„Antyczne tradycje - Żaglowiec zaklęty w karafce wody”

Niezależnie od tego czy jesteś dzieckiem czy osobą dorosłą podekscytowany i niecierpliwy wyskoczysz z łóżka raniutko 29 czerwca, by sprawdzić jaką formę przybierze w tym roku twoja „łódź św. Piotra”.

W nocy z 28 na 29 czerwca, mieszkańcy północnych Włoch, corocznie oczekują  niezwykłej przemiany. W nocy, umieszczone w karafce wody białko kurzego jaja przeistoczy się w tzw.: " łódź lub żaglowiec św. Piotra”. 

Niezależnie od tego czy jesteś dzieckiem czy osobą dorosłą podekscytowany i niecierpliwy wyskoczysz z łóżka raniutko 29 czerwca, by sprawdzić jaką formę przybierze w tym roku twoja „łódź św. Piotra”, czy będzie miała żagle rozpięte czy też zrefowane . Wiele od tego zależy.

 Ale powróćmy na chwilę do początków tej antycznej tradycji. Los chciał, że w dawnych wiekach pierwotne  chrześcijaństwo przemieszało się z ludowymi wierzeniami oraz gusłami. W czasach, gdy przetrwanie rodziny (zazwyczaj wielodzietnej), było zależne od tego czy zbiory rolne będą udane czy też nie, wydawało się bardzo ważne by przyjąć odpowiednią strategię w planowaniu sezonu rolno-hodowlanego. Z racji tego, że w antycznym świecie nikt nie posiadał elektronicznych mierników, ani meteorologicznych stacji, należało się posłużyć naturalnymi sposobami. W tym celu wykonywano następujący „rytuał”:

do szklanego przeźroczystego naczynia  z zimną wodą (wypełnionego do ¾ swojej objętości), ustawionego koniecznie na świeżym powietrzu, należało wieczorem 28 czerwca wbić białko jaja kurzego. Nie mieszać, nie dotykać, pozostawić na całą noc na zewnątrz, najlepiej na polu, w ogrodzie lub na łące.

Jeśli  następnego dnia  krystalizujące się w wodzie białko przyjęło kształt łodzi z rozwiniętymi żaglami oznaczało to dobrą pogodę i urodzaj w płody rolne, jeśli natomiast żagle były zrefowane i były widoczne tylko maszty - zwiastowało to brak urodzaju, złą pogodę - częste, ulewne deszcze i możliwe gradobicia. 

Dobry zwiastun. Mało pików i wyraźnie rozpięte żagle na masztach, to oznaka umiarkowanej pogody.

Zwiastun złej pogody i złych zbiorów. Brak rozpiętych żagli na masztach. Widoczne jedynie same maszty - piki nie wróżą najlepiej. Prawdopodobnie nadchodzi sezon deszczowy, z gwałtownymi burzami i gradobiciem.

Dla dorosłych była to sprawa pierwszej wagi,  a dla dzieci ….niezwykłe, zachwycające „magiczne” zjawisko.
Z czasem, gdy narodziło się święto Piotra i Pawła, rozpowszechnione w północnej Italii przez braci benedyktynów w XVIII wieku (a w niektórych miejscach Włoch obchodzone jako święto św. Piotra, bez Pawła), nadano pojawiającej się w nocy łodzi nazwę „łódeczki, łodzi lub żaglowca św. Piotra”. Dzieciom opowiadano zaś, że to sam św. Piotr w nocy dmuchał do naczynia z wodą i przekształcał białko kurzego jaja w łódkę. 

Z punktu widzenia fizyki jest to fenomen jest dość łatwy do wytłumaczenia. 

Zjawisko to wynika z różnic termicznych między dniem a nocą (również w odniesieniu do gleby, na której jest umieszczony pojemnik z wodą) typowych dla pierwszego okresu letniego, który dobrze nadaje się do tego doświadczenia (pod warunkiem, że ziemia rozgrzała się poprzedniego dnia ). W rzeczywistości można go również przeprowadzić w inne dni / noce tego okresu (najlepiej od drugiej połowy czerwca, do końca miesiąca). Nocą, zimne i wilgotne powietrze powinno nieznacznie wpływać na zmiany gęstości białka jaja, które to powinno nieznacznie unosić się i powoli opadać na dno szklanego pojemnika w zależności od rozkładu temperatur . Podobnie dno naczynia, w kontakcie z temperaturą gleby, na której spoczywa (po nagrzewaniu się cały dzień na słońcu), powinno nagrzewać delikatnie wodę tuż nad jego powierzchnią i podnosić cząsteczki wody w górę, poprzez małe ruchy konwekcyjne  tworząc efekt białych żagli. Jeśli natomiast noc będzie wyjątkowo zimna, zamiast rozpiętych żagli , zobaczymy jak białko uformuje widoczne piki, przypominające maszty łodzi.

Zachęcam Was do przeprowadzenia tego prostego doświadczenia w domu. Jest przy tym wiele zabawy, szczególnie jeśli porównujecie swoje "łodzie" z innymi. 

 
UWAGA:  nie należy umieszczać karafki z wodą w pobliżu źródeł pola elektromagnetycznego: rooterów wifi, TV, telefonów komórkowych, anten telewizyjnych, masztów radiowych, linii wysokiego lub niskiego napięcia.

KONIEC

autor: Halina Różańska